İslâm tarihinde "Dört Halife Devri"nden sonra İslâm Devleti'nin başına gelen hanedana verilen ad. "Beni Ümeyye" de denir. Emevî iktidarı, Doğu ve Batı Emevîleri olmak üzere ikiye ayrılır. Doğu Emevîlerine (661-750) Suriye ya da Şam Emevîleri, Batı Emevîlerine (756-1031) ise Kurtuba ya da Endülüs Emevîleri denir.
Hanedanın adı, bu devleti kuran Muaviye bin Ebu Süfyan'ın mensup olduğu Kureyş'in "Beni Ümeyye" soyundan gelmektedir. Halife Ali'nin öldürülmesi üzerine İslâm Devleti'nin başına I. Muaviye geçti (661). Muaviye, Osman zamanında 640'ta Suriye (Şam) valiliğine atanmıştı. Ali'nin ve oğlu Hasan'ın siyasî başarısızlıklarından yararlanarak halife oldu. 19 yıl bu makamda kaldı. Zamanında İslâm fetihleri devam etti. Sicistan fethedilerek İslâm orduları Afganistan içlerine kadar sokuldu. Semerkant işgal edildi. Anadolu'ya yapılan seferlerde Arap orduları Erzurum'u ele geçirdiler, Yezit komutasındaki birlikler İstanbul'u kuşattılar. Arap donanması, Kıbrıs ve Girit adalarını işgal ederek Sicilya'ya kadar uzanan akınlar düzenledi. Afrika'nın kuzeyi, Cezayir'e dek fethedildi. Muaviye, ölmeden önce oğlu Yezit'i kendi yerine halife yaptı. O zamana kadar halife, Müslümanların en ileri gelenleri arasından seçilirdi. Böylece Emevîler ile birlikte, babadan oğula geçen bir saltanat usulü kurulmuş oldu.
Babasının yerine 680 yılında geçen I. Yezit'in halifeliğini Iraklılar tanımadılar. Ali'nin oğlu Hüseyin'i halife yapmak için Bağdat'a çağırdılar. Hüseyin'in Irak'a geldiğini haber alan Yezit'in kuvvetleri Hüseyin'i Kerbelâ'da şehit ettiler (10 Muharrem 680). Peygamberin torununun şehit edilmesi, Araplar arasında Emevîlere karşı düşmanlığın artmasına neden oldu. İç savaşlar çıktı. Yezit'in ölümü üzerine (683) yerine geçen II. Muaviye kısa bir süre sonra halifelikten vazgeçti (684)
Yezit'in, yerini dolduracak yaşta başka bir veliaht bırakmaması, Emevî yanlılarını zor duruma düşürdü. Aynı aileden I. Mervan, duruma hâkim olarak halife oldu (684). Suriye'deki düzeni yeniden kurdu. Emevî hanedanı halifelerinin en büyüklerinden biri olan Abdülmelik (685-705), ilk Arap parasını bastırdı. Arapçayı resmî dil olarak kabul etti. Devlet örgütünü esaslı bir şekilde düzenledi. Ülkede geniş yapım faaliyetlerinde bulundu.
Ölünce yerine oğlu I. Velit geçti. Gerek I. Velit (705-715) ve gerekse Süleyman (715-717) dönemlerinde, Abdülmelik'in başlattığı düzenlemeler sürdürüldü. Müslüman orduları, bu halifeler zamanında imparatorluğun her yönünde zafer kazandılar. Doğuda Kaşgar alındı, Pencap işgal edildi. İstanbul ikinci kez kuşatıldı. Tarık bin Ziyat, Septe Boğazı'nı geçti ve bugün kendi adıyla anılan Cebelitarık'a çıktı (711). Got Kralı Rodrik'i Kadiks'te büyük bir bozguna uğrattı. Fetih sürdü ve İspanya bir Arap ili hâline getirildi.
Büyük dedesi halife Ömer'i andıran yaşayışıyla Ömer (717-720) Süleyman'dan sonra halife oldu. II. Yezit (720-724) ve onu izleyen Hişam (724-743) devirleri, Emevîlerin en parlak zamanı oldu. Tüm Hişam devrini kaplayan savaşlar sonunda Araplar, Türkleri Maveraünnehir'in ötesine attılar, büyük bir kısmına da Müslümanlığı kabul ettirdiler. Öte yandan Endülüs'e vali atanan Abdurrahman el Gafiki, Galya içine girdi ve Poitiers'de şehit düşünceye kadar Fransa'nın yarısını işgal etti. Hişam, 743'te öldüğü zaman, Emevî Devleti en geniş sınırlarına ulaşmış bulunuyordu.
Onun haleflerinin, yani II. Velit (743-744) ile III. Yezit'in yanlış tutumları yüzünden devlet güçsüz düştü. Suriye ve Ürdün'de bulunan ordular ayaklandılar. II. Velit öldürüldü. Yerine III. Yezit geçti. Fakat anarşi bütün ülkeyi kapladı. Yezit bu durumda daha kendini toparlayamadan öldü ve yerine kardeşi İbrahim (744) geçti. İbrahim, II. Velit tarafından veliaht olarak gösterilen yeğenlerini öldürünce, illerdeki valilerin merkeze olan bağları koptu, Irak ve Yemame'de Şii ve Hariciler başkaldırdılar. Bu durumda, karışıklıklara son vermek için, Ermeniye Valisi Mervan işbaşına çağrıldı. İbrahim, ordusuyla onun karşısına çıktı. Yenilgiye uğradı ve öldürüldü.
II. Mervan (744-750) halife oldu. Mısır'ı ve Irak'ı yeniden Emevîlere bağladı. Fakat bütün bu başarılarına rağmen 746-748 yılları arasında doğuda alevlenen Şiilik hareketi, Mervan'ın durumunu sarstı. İran ve Horasan bölgelerinde Emevîlere karşı duyulan hoşnutsuzluk daha da arttı. Ayrıca Emevî halifelerinin güttüğü Arapçılık politikası, Arap olmayan unsurlar arasında olumsuz etkiler yarattı. Abbasîler bundan yararlanmayı bildiler. Ayaklanmaya çok iyi hazırlanmış olan Horasan'a İran asıllı Ebu Müslim'i gönderdiler (746). Ebu Müslim, Emevî ordusunu yenip Horasan'dan atınca (748), İran Yaylası'na egemen oldu. Ertesi yıl Kahtaba komutasındaki Abbasî ordusu, Emevîleri yenilgiye uğratarak Irak'ı ele geçirdi. Kûfe alındı. Ebu'l Abbas halkın biatını kabul etti (749). Son Emevî Halifesi II. Mervan Mısır'a kaçtı (750). Mervan, aşağı Mısır'da yaptığı son savaşta öldürüldü (750).
Böylece doksan yıllık bir saltanattan sonra, Emevî hanedanının doğuda iktidarı son buldu. Abbasîler, Emevî Hanedanı'na karşı baskıcı, ezici bir politika izlediler. Emevî ailesinden yalnız bir kişi, Halife Hişam'ın torunu olan I. Abdurrahman, canını kurtarıp Endülüs'e kaçmayı ve orada bir devlet kurmayı başardı (756).